ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΣΙΤΗ-ΜΗ ΜΕΣΙΤΗΣ

ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΝΟΜΟΣ (INTRASOFT INTERNATIONAL)

1044/2012 ΑΠ ( 587949)



(Α΄ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) Σύμβαση εξαρτημένης εργασίας και ανεξαρτήτων υπηρεσιών. Έννοια και διάκριση. Μεσίτες αστικών συμβάσεων. Χαρακτηριστικά, έννοια μεσίτη. Η ανάθεση των σχετικών εργασιών σε πρόσωπο που δεν είναι επαγγελματίας μεσίτης, είναι άκυρη. Αγωγή εκ μέρους μεσίτη για την καταβολή της αμοιβής του από την εργοδότρια εταιρεία, δυνάμει σύμβασης εξαρτημένης εργασίας. Αόριστη η αγωγή, εφόσον ο ενάγων ενώ επικαλείται ότι οι εργασίες του ήταν αυτές της μεσολάβησης για την σύναψη σχετικών συμβάσεων, δεν αναφέρει ότι πληροί τις προϋποθέσεις για την άσκηση του επαγγέλματος του μεσίτη κι ότι είναι εγγεγραμμένος στα οικεία μητρώα του Επιμελητηρίου, ούτε αναφέρει, επίσης, περιστατικά από τα οποία να προκύπτει ότι σύμβασή του ήταν εξαρτημένης εργασίας κι όχι ανεξαρτήτων υπηρεσιών ή έργου. (Απορρίπτει αναίρεση κατά της υπ’ αριθμ. 459/2011 απόφασης ΕφΚρήτης).






Αριθμός 1044/2012

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ

Β2` Πολιτικό Τμήμα

ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Δημήτριο Πατινίδη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Γρηγόριο Κουτσόπουλο, Δημήτριο Μουστάκα, Χριστόφορο Κοσμίδη και Ασπασία Καρέλλου, Αρεοπαγίτες.

ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 15 Μαΐου 2012, με την παρουσία και του Γραμματέα Γεωργίου Φιστούρη, για να δικάσει μεταξύ:

Του αναιρεσείοντος: Ε. Π. του Δ., κατοίκου ..., ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Βασίλειο Σπανουδάκη και κατέθεσε προτάσεις.

Της αναιρεσιβλήτου: Ανώνυμης Εταιρίας με την επωνυμία "... ......", που εδρεύει στο ... και εκπροσωπείται νόμιμα, η οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της Θεόδωρο Πανάγο και κατέθεσε προτάσεις.

Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 12/4/2009 αγωγή του ήδη αναιρεσείοντος, που κατατέθηκε στο Μονομελές Πρωτοδικείο Ηρακλείου. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 131/2010 οριστική του ίδιου Δικαστηρίου και 459/2011 του Εφετείου Κρήτης. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητεί ο αναιρεσείων με την από 4/10/2011 αίτησή του.

Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω. Η Εισηγήτρια Αρεοπαγίτης Ασπασία Καρέλλου ανέγνωσε την από 2/5/2012 έκθεσή της, με την οποία εισηγήθηκε την απόρριψη της από 4/10/2011 αιτήσεως αναιρέσεως.

Ο πληρεξούσιος του αναιρεσείοντος ζήτησε την παραδοχή της αιτήσεως, ο πληρεξούσιος της αναιρεσιβλήτου την απόρριψή της και καθένας την καταδίκη του αντίδικου μέρους στη δικαστική δαπάνη.

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Επειδή, από τις διατάξεις των άρθρων 648 επ. Α.Κ. και 6 του Ν. 765 /1943, που κυρώθηκε με την ΠΥΣ 324/1946 και διατηρήθηκε σε ισχύ και μετά την εισαγωγή του Α.Κ. (άρθρο 38 ΕισΝΑΚ) συνάγεται ότι σύμβαση εξαρτημένης εργασίας υπάρχει, όταν οι συμβαλλόμενοι αποβλέπουν στην παροχή της συμφωνηθείσας εργασίας και στο μισθό, ανεξάρτητα από τον τρόπο πληρωμής του και ο εργαζόμενος υπόκειται σε νομική και προσωπική εξάρτηση από τον εργοδότη που εκδηλώνεται με το δικαίωμα του τελευταίου να δίνει δεσμευτικές για τον εργαζόμενο εντολές και οδηγίες ως προς τον τρόπο και το χρόνο παροχής της εργασίας και ν` ασκεί εποπτεία και έλεγχο για τη διαπίστωση της συμμορφώσεως του εργαζομένου προς αυτές. Η υποχρέωση μάλιστα του εργαζομένου να δέχεται τον έλεγχο του εργοδότη και να συμμορφώνεται προς τις οδηγίες του ως προς τον τρόπο παροχής της εργασίας αποτελεί το βασικό γνώρισμα της εξάρτησης αυτής, η οποία μπορεί να είναι χαλαρότερη στις περιπτώσεις που ο εργαζόμενος αναπτύσσει πρωτοβουλία κατά την εκτέλεση της εργασίας του λόγω των επιστημονικών ή ειδικών γνώσεων του και του αντικειμένου της εργασίας, αλλά θα πρέπει να υπάρχει για να θεωρηθεί η εργασία ως εξαρτημένη.

Αντίθετα, σύμβαση ανεξαρτήτων υπηρεσιών στην οποία δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του εργατικού δικαίου, υπάρχει όταν ο εργαζόμενος παρέχει αντί μισθού τις υπηρεσίες του, χωρίς να υπόκειται στον έλεγχο και την εποπτεία του εργοδότη και να είναι υποχρεωμένος να συμμορφώνεται προς τις εντολές και οδηγίες αυτού, ιδίως ως προς τον τρόπο και το χρόνο παροχής των υπηρεσιών του. Και στη σύμβαση αυτή, πάντως, υπάρχει κάποια δέσμευση και εξάρτηση, όπως συμβαίνει σε κάθε περίπτωση που αναλαμβάνονται υποχρεώσεις με ενοχική σύμβαση και γι` αυτό ακριβώς η συμμόρφωση του εργαζομένου προς τους όρους της συμβάσεως του, που μπορούν να έχουν σχέση και με τον τόπο ή τα χρονικά πλαίσια παροχής της εργασίας δεν υποδηλώνουν, χωρίς άλλο, εξάρτηση αυτού από τον εργοδότη με την προεκτεθείσα έννοια.

Οπωσδήποτε το δικαίωμα του εργοδότη να δίνει εντολές και οδηγίες ως προς τον τρόπο, τον τόπο και το χρόνο παροχής της εργασίας και να ελέγχει τη συμμόρφωση του εργαζομένου προς αυτές, καθώς και η έκταση των αντίστοιχων υποχρεώσεων του τελευταίου, αποτελούν ενδεικτικά στοιχεία της ύπαρξης εξάρτησης, η οποία όμως δεν εξαρτάται μόνο από τη συνδρομή όλων ή των περισσοτέρων από τα στοιχεία αυτά, διότι εκείνο που διακρίνει την εξαρτημένη εργασία από την ανεξάρτητη δεν είναι το ποσοτικό στοιχείο, δηλαδή η σώρευση περισσοτέρων ενδείξεων δέσμευσης και εξάρτησης, αλλά το ποιοτικό, δηλαδή η ιδιαίτερη ποιότητα της δέσμευσης και εξάρτησης, η οποία έχει για τον υποβαλλόμενο σ` αυτή εργαζόμενο συνέπειες που καθιστούν απαραίτητη την ιδιαίτερη ρύθμιση της σχέσης του με τον εργοδότη και δικαιολογούν την ειδική προστασία από το εργατικό δίκαιο. Το ποιοτικό αυτό στοιχείο συνάγεται από την εκτίμηση των όρων και των συνθηκών παροχής της εργασίας και διαφέρει κατά περίπτωση, ανάλογα με το είδος και τη φύση της εργασίας, συνδυαζόμενο δε με τις υφιστάμενες ενδείξεις εξάρτησης, παρέχει ασφαλέστερο κριτήριο για τη διάκριση της εξαρτημένης εργασίας από την ανεξάρτητη. Εξάλλου, μεσίτης αστικών συμβάσεων, σύμφωνα με το άρθρο 1 του Π.Δ. 248/1993 "περί Μεσιτών Αστικών Συμβάσεων" είναι, "το φυσικό πρόσωπο ή η εμπορική εταιρεία κάθε είδους που μεσολαβεί για τη σύναψη των αστικού δικαίου συμβάσεων πώλησης, ανταλλαγής, μίσθωσης ακινήτων, παραχώρησης ακινήτων προς ανοικοδόμηση με αντιπαροχή ή που υποδεικνύει ευκαιρία για τη σύναψη τέτοιων συμβάσεων. Για την άσκηση του επαγγέλματος του μεσίτη αστικών συμβάσεων ο ενδιαφερόμενος πρέπει να εγγραφεί στο οικείο Επιμελητήριο της έδρας του ...", προσκομίζοντας τα εις αυτό αναφερόμενα δικαιολογητικά, η δε υποχρέωση εγγραφής στο οικείο Επιμελητήριο αρχίζει, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 3 περ. γ` του Ν. 2081/1992, όπως η περ. γ` αντικαταστάθηκε με την παρ. 3 του άρθρου 19 του Ν. 3419/2005, στην περίπτωση των φυσικών προσώπων από την έναρξη της εμπορικής τους δραστηριότητας. Από τις διατάξεις αυτές σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 174 και 180 ΑΚ συνάγεται ότι η έναντι αμοιβής μεσολάβηση ή υπόδειξη ευκαιρίας για τη σύναψη συμβάσεων πωλήσεως, ανταλλαγής, μισθώσεως ακινήτων και παραχωρήσεως ακινήτων προς ανοικοδόμηση με αντιπαροχή επιτρέπεται μόνον σε πρόσωπα που κατά τις νόμιμες διατυπώσεις έχουν εγγραφεί στα οικεία επιμελητήρια και έχουν εντεύθεν το δικαίωμα ασκήσεως του επαγγέλματος του μεσίτη αστικών συμβάσεων και αφετέρου ότι η συμφωνία για καταβολή μεσιτικής αμοιβής για τη διαμεσολάβηση ή υπόδειξη για τη σύναψη μιας τέτοιας συμβάσεως, που αφορά σε ακίνητα, σε πρόσωπο που δεν είναι επαγγελματίας μεσίτης υπό την εκτεθείσα έννοια, είναι άκυρη, ως αντιβαίνουσα στο νόμο και λογίζεται σαν να μην έγινε και ως εκ τούτου δεν παρέχει στο πρόσωπο που μεσολάβησε δικαίωμα αμοιβής. Περαιτέρω, η νομική αοριστία της αγωγής, που συνδέεται με τη νομική εκτίμηση του εφαρμοστέου κανόνα ουσιαστικού δικαίου, ελέγχεται ως παραβίαση του άρθρου 559 αρ. 1 Κ.Πολ.Δ εάν το δικαστήριο για το σχηματισμό της περί νομικής επάρκειας κρίσης του αξίωσε περισσότερα στοιχεία από όσα απαιτεί ο νόμος για τη θεμελίωση του δικαιώματος ή αρκέστηκε σε λιγότερα, ενώ η ποσοτική ή ποιοτική αοριστία της αγωγής, η οποία υπάρχει όταν δεν αναφέρονται όλα τα στοιχεία που απαιτούνται κατά νόμο για τη θεμελίωση του αιτήματος της αγωγής ελέγχεται ως παραβίαση από το άρθρο 559 αρ. 14 του Κ.Πολ.Δ. Η νομική αυτή παραδοχή τελεί υπό την προϋπόθεση ότι η κυριαρχική εκτίμηση του δικογράφου της αγωγής από το δικαστήριο της ουσίας ανταποκρίνεται στο πραγματικό περιεχόμενο αυτής. Σε αντίθετη περίπτωση στοιχειοθετείται ο προβλεπόμενος από τη διάταξη του άρθρου 559 αφ. 8 Κ.Πολ.Δ. λόγος αναιρέσεως, με την έννοια ότι δεν λήφθηκε υπόψη αγωγικός ισχυρισμός θεμελιωτικός του φερόμενου προς διάγνωση δικαιώματος, ο οποίος διαφοροποιεί την εκτίμηση για αοριστία της αγωγής.

Στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από το δικόγραφο της αγωγής, επί της οποίας εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, μετά την άσκηση εφέσεως από τον αναιρεσείοντα κατά της πρωτόδικης αποφάσεως, με την οποία είχε απορριφθεί η αγωγή ως αόριστη, ο ενάγων και ήδη αναιρεσείων εξέθετε, ότι στις 3/12/2007 κατάρτισε με την εναγομένη συμφωνία χαρακτηριζόμενη " σύμβαση παροχής ανεξαρτήτων υπηρεσιών" διαρκείας μέχρι 31/12/2008 δυναμένη να παραταθεί με νεότερη συμφωνία, με "αμοιβή" 37.916,67 ευρώ "καταβλητέα σταδιακώς". Ότι η παροχή του συνίστατο, α. Στην εξεύρεση, εκτίμηση και υπόδειξη ακινήτων, καθώς και στην διαπραγμάτευση συμφωνιών με τους ιδιοκτήτες τους, με σκοπό τη μίσθωση ή αγορά ακινήτων σε περιοχές της Κρήτης. β. Την ανάλυση των τιμών των ακινήτων ανά κατάστημα, την τεκμηρίωση των μισθωμάτων ή του τιμήματος αγοράς. γ. Τη σύνταξη όλων των απαιτουμένων αναφορών, δ. Τη διενέργεια επαφών και διαπραγματεύσεων με τους ιδιοκτήτες των χώρων για την επίτευξη συμφωνιών μισθώσεως ή αγοράς στο όνομα και για λογαριασμό της ... ... ε. Την πραγματοποίηση συναντήσεων και τη διενέργεια επαφών με δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς που εμπλέκονται στα ανωτέρω έργα. στ. Την παρακολούθηση των έργων αυτών. ζ. Το συντονισμό και παρακολούθηση των μελετών που θα εκπονηθούν, την επιμέλεια για έγκαιρη έκδοση αδειών και έναρξη των εργασιών κατασκευής καθώς και την επεξεργασία και παρακολούθηση υλοποίησης των Επιχειρηματικών Σχεδίων. Οτι εκτός από το μισθό, συμφώνησε προφορικά με την εναγομένη να λαμβάνει ως BONUS για την εκτέλεση της μεσιτικής του παροχής, ποσοστό 0,50% επί της αγοραίας αξίας κάθε ακινήτου που θα υποδείκνυε ή θα διαπραγματευόταν με τους ιδιοκτήτες τους και για τα οποία θα καταρτίζονταν προσύμφωνο ή οριστική σύμβαση. Οτι μετά την πάροδο του συμφωνημένου χρόνου καταρτίσθηκε νέα σύμβαση και υπογράφτηκε η από 1/1/2009 σύμβαση που χαρακτηρίσθηκε ως "σύμβαση έργου" και η παροχή του συνίστατο στις ίδιες κατά περιεχόμενο εργασίες με την πρώτη ως άνω σύμβαση, ότι κατά το πρώτο έτος λειτουργίας της εργασιακής του σχέσεως, άνευρε, υπέδειξε και διαπραγματεύθηκε πολλά ακίνητα, για τρία από τα οποία καταρτίσθηκαν προσύμφωνα αγοραπωλησίας και για ένα από αυτά συνήφθη εμπορική μίσθωση, κατά τα αναλυτικά στην αγωγή εκτιθέμενα και έλαβε το συμφωνημένο BONUS για τη μία από τις συμβάσεις που καταρτίσθηκαν με υπόδειξη του (ακίνητο ιδιοκτησίας "......." αξίας 1.800.000 ευρώ ) ενώ για τις λοιπές δικαιούται το ποσό των 8.178,18.850 και 10.000 ευρώ αντίστοιχα. Οτι και στις δύο ως άνω συμβάσεις η εναγομένη ανέγραψε ότι η σύμβαση μπορεί να καταγγελθεί από τα συμβαλλόμενα μέρη και χωρίς σπουδαίο λόγο, ότι δεν υπόκειται σε εξάρτηση από αυτή, ότι δικαιούται να εργάζεται σε δικό του χώρο, μη υποκείμενος σε ωράριο εργασίας και υπαλληλική ιεραρχία, τούτο δε συνέβη για την καταστρατήγηση των διατάξεων των περί καταγγελίας της αορίστου χρόνου συμβάσεως εργασίας, αφού η συνδέουσα αυτόν με την εναγομένη σύμβαση ήταν αυτή της εξαρτημένης εργασίας. Ζήτησε δε μ` αυτή να αναγνωρισθεί η ακυρότητα της καταγγελίας της συμβάσεως εργασίας και να υποχρεωθεί η εναγομένη να του καταβάλει τα εις αυτή χρηματικά ποσά για μισθούς υπερημερίας, επιδόματα εορτών και άδειας και BONUS. Με τέτοιο περιεχόμενο και αίτημα η αγωγή είναι αόριστη και αντιφατική, καθόσον ενώ με βάση τα ιστορούμενα σ` αυτή η επικαλούμενη μεταξύ του ενάγοντος και της εναγομένης έννομη σχέση είναι η της συμβάσεως μεσιτείας, με την ειδικότερη αναφορά ότι το περιεχόμενο των παρεχομένων υπηρεσιών του προς την εναγομένη ήταν η μεσολάβηση ή υπόδειξη ευκαιριών για τη σύναψη συμβάσεων πωλήσεως ή μισθώσεως ακινήτων, ότι από την παροχή των ως άνω υπηρεσιών και συγκεκριμένα από τη με δική του μεσολάβηση ή υπόδειξη συνήφθησαν οι αναφερόμενες συμβάσεις πωλήσεως και μισθώσεως ακινήτων, για την οποία ελάμβανε και BONUS 0,50 % επί της αγοραίας αξίας κάθε ακινήτου, για το οποίο με δική του μεσολάβηση ή υπόδειξη θα καταρτιζόταν σύμβαση πωλήσεως ή μισθώσεως, δεν επικαλείται στη συνέχεια ότι πληροί τις προϋποθέσεις για την άσκηση του επαγγέλματος του μεσίτη αστικών συμβάσεων και ότι είναι εγγεγραμμένος στο οικείο Επιμελητήριο, ώστε να δικαιούται να ζητήσει μεσιτική αμοιβή για τις με δική του μεσολάβηση ή υπόδειξη κατάρτιση συμβάσεων πωλήσεων ή μισθώσεως. Στη συνέχεια των ανωτέρω περί παροχής μεσιτικών υπηρεσιών ο αναιρεσείων διατείνεται με την αγωγή του ότι η συνδέουσα αυτόν με την εναγομένη έννομη σχέση είναι σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, χωρίς να εκθέτει σ` αυτή πραγματικά περιστατικά τα οποία, αληθή υποτιθέμενα, συνιστούν σύμβαση εξαρτημένης εργασίας και συγκεκριμένα ότι η αναιρεσίβλητη έδινε σ` αυτόν δεσμευτικές εντολές και οδηγίες ως προς τον τρόπο και το χρόνο παροχής της εργασίας και ότι ασκούσε εποπτεία και έλεγχο για τη διαπίστωση της συμμορφώσεως του προς αυτές. Αντίθετα, ο αναιρεσείων επικαλείται στη συνέχεια με την αγωγή του, τις έγγραφες συμβάσεις που συνήφθησαν μεταξύ αυτού και της αναιρεσίβλητης, η πρώτη από τις οποίες χαρακτηριζόταν ως "σύμβαση ανεξαρτήτων υπηρεσιών" και η δεύτερη ως "σύμβαση έργου", ότι σ` αυτές αναφερόταν, ότι δεν υπόκειται σε εξάρτηση από την αναιρεσίβλητη, ότι δικαιούται να εργάζεται σε δικό του χώρο, μη υποκείμενος σε ωράριο εργασίας και υπαλληλική ιεραρχία και ότι η αναιρεσίβλητη δικαιούται να καταγγείλει τη σύμβαση χωρίς σπουδαίο λόγο.

Επομένως ο μοναδικός λόγος αναιρέσεως από το άρθρο 559 αρ. 14 του Κ.Πολ.Δ. με τον προβάλλεται η αιτίαση ότι το Εφετείο, παρά το νόμο κήρυξε απαράδεκτο και ειδικότερα, απέρριψε ως αόριστη και αντιφατική την ένδικη αγωγή, είναι αβάσιμος.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Απορρίπτει την από 4/10/2011 αίτηση για αναίρεση της 459/2011 αποφάσεως του Εφετείου Κρήτης.

Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα της αναιρεσίβλητης, τα οποία ορίζει σε χίλια οκτακόσια (1.800) ευρώ.

Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 7 Ιουνίου 2012.

Και

Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 12 Ιουνίου 2012.

Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ